Ο Ιερός Λόχος των Θηβών
Η Θήβα αποτέλεσε μία από τις τρεις πόλεις που μοιράστηκαν την ηγεμονία των Ελλήνων πριν από την επικράτηση του Φιλίππου της Μακεδονίας. Η ηγεμονία της Θήβας αν και συντομότερη από αυτής της Σπάρτης και της Αθήνας, ήταν λαμπρή και, συνοδεύτηκε δε από την άνοδο και λάμψη δύο εξαιρετικά ικανών ανδρών, οι οποίοι αποτέλεσαν δύο από τις καθοριστικότερες φιγούρες της ελληνικής ιστορίας, του Πελοπίδα και του Επαμεινώνδα.
Στο απόγειο της θηβαϊκής ισχύος, η κύρια έκφραση της δύναμης και του μεγαλείου της βοιωτικής πόλης ήταν ο περίφημος Ιερός Λόχος.
Ο Ιερός Λόχος των Θηβών ήταν μια από τις κορυφαίες πολεμικές μονάδες που έδρασαν στην Αρχαία Ελλάδα. Ιδρύθηκε το 379 π.Χ. από τον Γοργίδα και τον απάρτιζε ένα σώμα 300 Θηβαίων, στον αριθμό, από τους πιο εξέχοντες νέους στα αθλητικά και ειδικά στην πάλη.
Ήταν όλοι από αριστοκρατικές οικογένειες, ενώ η ενότητα και η συνοχή τους ως σώμα διασφαλιζόταν με αδιάρρηκτους δεσμούς φιλίας και συντροφικότητας που συνέδεαν τα 150 "ζεύγη" ιερολοχιτών. Ήταν συνεχώς κάτω από εντατική εκπαίδευση και μονίμως υπό τα όπλα, με δημόσια δαπάνη. Πιθανολογείται πως υπήρχε και σε παλαιότερη εποχή και στη συνέχεια αναδιοργανώθηκε και απέκτησε μέγιστη φήμη υπό τον Πελοπίδα. Καταστράφηκε ολοκληρωτικά στη μάχη της Χαιρώνειας (338 π.Χ.)
Ο Ιερός Λόχος
Ως υλικό για τον Ιερό Λόχο των Αρχαίων Θηβαίων, θα χρησιμοποιηθούν δύο αποσπάσματα από τον Βίο του Πελοπίδα, τον οποίον έγραψε ο Πλούταρχος.
1)Το ένα είναι η προσωπική γνώμη του Πλουτάρχου.
2)Το δεύτερο απόσπασμα, προέρχεται από το ίδιο κεφάλαιο, αλλά είναι δήλωση του Φιλίππου Β' της Μακεδονίας καί πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, σχετικώς με τον Ιερό Λόχο.
Κατόπιν, ας επιλέξει ο καθένας ό,τι θεωρεί ότι του ταιριάζει.
1) Η γνώμη του Πλουτάρχου για τον Ιερό Λόχο Πλουτάρχου Πελοπίδας κεφάλαιο 18, εδάφια 1 – 3(18, 1 – 3)
Αρχαίο κείμενο
Τόν δ’ ιερόν λόχον ώς φασι συνετάξατο Γοργίδας πρώτος εξ ανδρών τριακοσίων, οίς η πόλις άσκησιν καί δίαιταν εν τή Καδμεία στρατοπεδευομένοις παρείχε. καί διά τούθ’ ο εκ πόλεως λόχος εκαλούντο. τάς γάρ ακροπόλεις επιεικώς οι τότε πόλεις ωνόμαζον. ένιοι δέ φασιν εξ εραστών καί ερωμένων γενέσθαι τό σύστημα τούτο, καί Παμμένους απομνημονεύεταί τι μετά παιδιάς ειρημένον. ου γάρ έφη τακτικόν είναι τόν Ομήρου Νέστορα, κελεύοντα κατά φύλα καί φρήτρας συλλοχίζεσθαι τούς Έλληνας, ως φρήτρη φρήτρηφιν αρήγη, φύλα δέ φύλοις, δέον εραστήν παρ’ ερώμενον τάττειν. φυλέτας μέν γάρ φυλετών καί φρατόρων <φράτορας> ου πολύ λόγον έχειν εν τοίς δεινοίς, τό δ’ εξ ερωτικής φιλίας συνηρμοσμένον στίφος αδιάλυτον είναι καί άρρηκτον, όταν οι μέν αγαπώντες τούς ερωμένους, οι δ’ αισχυνόμενοι τούς ερώντας, εμμένωσι τοίς δεινοίς υπέρ αλλήλων.
Μετάφραση Κάκτου
Τον ιερό λόχο, όπως λένε, τον συγκρότησε πρώτος ο Γοργίδας από τριακόσιους επίλεκτους άνδρες, που στρατοπέδευαν στην Καδμεία καί τους παρείχε η πόλη τα μέσα για να ασκούνται καί να συντηρούνται καί γι’αυτό ονομάζονταν λόχος της πόλης. Γιατί τότε τις ακροπόλεις κυρίως ονόμαζαν πόλεις. Μερικοί λένε ότι ο λόχος αυτός είχε συσταθεί από εραστές καί ερωμένους. Καί μνημονεύεται καί ένας λόγος που είπε ο Παμμένης αστειευόμενος, ότι δεν ήταν καλή τακτική εκείνη του Νέστορα που ζητούσε να παρατάσσονται κατά φυλές καί φρατρίες οι Έλληνες, ώστε οι φρατρίες να βοηθούν τις φρατρίες καί οι φυλές τις φυλές, αλλά έπρεπε να τοποθετεί τον εραστή κοντά στον ερωμένο. Γιατί στους κινδύνους κανείς δεν φροντίζει πολύ για εκείνους που ανήκουν στην ίδια φυλή ή στην ίδια φρατρία μ’ αυτόν, ενώ η παράταξη που αποτελείται από άνδρες που συνδέονται με ερωτική φιλία είναι αδιάλυτη καί άρρηκτη, γιατί οι εραστές από αγάπη για τους ερωμένους καί οι ερωμένοι από ντροπή για τους εραστές μένουν σταθεροί μπροστά στον κίνδυνο ο ένας για τον άλλο.
2) Η γνώμη του Φιλίππου για τον Ιερό Λόχο Πλουτάρχου Πελοπίδας κεφάλαιο 18, εδάφιο 7(18,7)
Αρχαίο κείμενο
λέγεται δέ διαμείναι μέχρι της εν Χαιρωνεία μάχης αήττητον. ως δέ μετά τήν μάχην εφορών τούς νεκρούς ο Φίλιππος έστη κατά τούτο τό χωρίον, εν ώ συνετύγχανε κείσθαι τούς τριακοσίους, εναντίους απηντηκότας ταίς σαρίσαις άπαντας εν τοίς [στενοίς] όπλοις καί μετ’ αλλήλων αναμεμειγμένους, θαυμάσαντα καί πυθόμενον, ως ο τών εραστών καί τών ερωμένων ούτος είη λόχος, δακρύσαι καί ειπείν. ‘‘απόλοιντο κακώς οι τούτους τι ποιείν ή πάσχειν αισχρόν υπονοούντες’’.
Μετάφραση Κάκτου
Λέγεται ότι ο λόχος έμεινε μέχρι τη μάχη της Χαιρώνειας αήττητος. καί ότι καθώς μετά τη μάχη ο Φίλιππος κοιτάζοντας τους νεκρούς στάθηκε στο σημείο όπου κείτονταν οι τριακόσιοι, όλοι μαζί σαν ένα σώμα, νεκροί από τις σάρισες που είχαν δεχτεί κατάστηθα καί όλοι με τον οπλισμό τους, θαύμασε καί μαθαίνοντας πως αυτός ήταν ο λόχος των εραστών καί των ερωμένων, δάκρυσε καί είπε: «Να βρουν κακό τέλος όσοι υπονοούν ότι αυτοί έκαναν ή πάθαιναν κάτι αισχρό». Εδώ λοιπόν έχουμε δύο αλληλοσυγκρουόμενες θέσεις. Η πρώτη είναι του ιδίου του Πλουτάρχου που προσπαθεί να θεμελιώσει την θέση του ότι τάχα ο Ιερός Λόχος των Θηβαίων απετελείτο από εραστές και ερωμένους, ενώ ο Φίλιππος Β' της Μακεδονίας οργίσθηκε από αυτήν την θέση καί κατά το κοινώς λεγόμενον «έστειλε στα τσακίδια» όσους υποστηρίζουν αυτήν την θέση.
