ΤΑΛΩΣ - ΔΑΙΔΑΛΟΣ - ΚΕΦΑΛΟΣ ΚΑΙ ΜΙΝΩΣ
Παρ’ όλο που ο Τάλως είναι πρόσωπο της κρητικής μυθολογίας είχε έναν συνονόματο Αθηναίο μυθικό ήρωα. Πρόκειται για μεταγενέστερο αττικό μύθο όπου ο αθηναίος γιος της πέρδικας ήταν ανιψιός του πολυτεχνίτη Δαίδαλου.
Τάλως και Δαίδαλος ο συσχετισμός των δύο αυτών προσώπων ξεκινά από μία πράξη πολύ άσχημη. Ο Τάλως φαίνεται πως ήταν ένας από τους καλύτερους αρχιτέκτονες της εποχής αφού σε αυτόν αποδίδεται το κτίσιμο των ναών της Αθηνάς και του Ποσειδώνα. Ο ναός της Αθηνάς κτίστηκε στον βράχο της Ακρόπολης και εκεί μάλλον μπήκε για πρώτη φορά τον ξύλινο άγαλμα της προστάτιδας θεάς. Φαίνεται πως θα πρέπει να ήταν πάρα πολύ όμορφος και πιθανολογείται πως αυτή η μεγάλη επιτυχία είναι που παρακίνησε την ζηλοφθονία του Δαίδαλου προς τον Τάλω και τον γκρέμισε «κατά λάθος» από την Ακρόπολη με αποτέλεσμα τον θάνατο του μεγάλου αρχιτέκτονα.
Η ιστορία (η η μυθολογία?)αναφέρει πως ο Άρειος Πάγος που ανέλαβε την υπόθεση της εκδίκασης του θανάτου του Τάλω καταδίκασε τον Δαίδαλο αφού και σαφώς δεν δέχτηκε την δικαιολογία της «κατά λάθους» ρίψης του αρχιτέκτονα από τον βράχο της Ακρόπολης.
Για να αποφύγει την τιμωρία ο Δαίδαλος έφυγε από την Αθήνα και ως φυγάς πλέον καταφθάνει στην Κρήτη. Εδώ αρχίζει και η σχέση του με τον Μίνωα. Την ίδια χρονική περίοδο είχε φύγει και από την Αθήνα η αδερφή του βασιλέα των Αθηνών Ερεχθέα, Πρόκρη, που κατηγορήθηκε από τον σύζυγό της Κέφαλο για μοιχεία. Φυσικά ο Μίνως δέχθηκε και τις δύο αυτές προσωπικότητες, γιατί ήταν όντως μεγάλες προσωπικότητες, με ευμένεια. Η ευμένεια αυτή μεταφράζεται (συνυφαίνεται?) φυσικά με το συμφέρον του Κρήτα βασιλιά ο οποίος δεν θα μπορούσε να έχει καλύτερη ευκαιρία από το να έχει ένα άριστο αρχιτέκτονα, στον οποίο ανέθεσε την κτίση των ανακτόρων της Κνωσσού (ενώ) και την βασιλική αδερφή την έκανε ερωμένη του.
Η παράδοση λέει πως ο Ταύρος αυτός βγήκε από την θάλασσα την ημέρα του γάμου του Μίνωα με την πανέμορφη Πασιφάη, δώρο των Θεών. Ήταν κατάλευκος και εκπληκτικής ομορφιάς, μας λέει η παράδοση, τόσο που η Πασιφάη τον ερωτεύτηκε αμέσως. Αλλά εδώ κάνουμε τον αποσυμβολισμό κοιτώντας την ιστορία και όχι τα σύμβολα που πέρασαν μέσα από την παράδοση για να σημάνουν την σχέση θεών και ανθρώπων.
Ο περίφημος λοιπόν Μινώταυρος γεννήθηκε από εκείνη την σχέση της βασιλικής συζύγου του Μίνωα και του στρατηγού του Ταύρου. Επειδή η σχέση ήταν παράνομη, όπως ήταν λογικό, ο καρπός αυτού του έρωτα έπρεπε να μείνει κρυφός. Η δισυπόστατη μορφή του είναι αποτέλεσμα της διακωμώδησης της σχέσης από τον λαό. Αλλά και από το γεγονός ότι οι σχέσεις των βασιλικών οικογενειών που κάτω από συνθήκες συμφέροντος επιτελούνται γάμοι, έχουν τις ανάλογες επιπτώσεις στον συναισθηματικό τομέα των ατόμων που βρίσκονται να αναπτύσσουν αισθήματα με άτομα πέραν του δικού τους «κύκλου» και κοινωνικής επιφάνειας. Δισυπόστατη λοιπόν η μορφή του Μινώταυρου έχει το αίμα του Ταύρου αλλά και το βασιλικό Μινωικό αίμα.
Η Πρόκρη με τον σάλο που έχει ξεσπάσει για τον παράνομο ερωτικό της δεσμό με τον Κρήτα βασιλιά και θέλοντας να αποφύγει την οργή της Πασιφάης γυρίζει στην Αθήνα. Κατά την αποχώρησή της ο Μίνως της χαρίζει τον κυνηγετικό του σκύλο. Στην Αθήνα η Πρόκρη γίνεται δεκτή από τον άνδρα της Κέφαλο που ενώ φαίνεται να την έχει συγχωρήσει σε ένα κυνήγι στις πλαγιές του Υμηττού φονεύεται «κατά λάθος» και αυτή. Ο σκύλος του Μίνωα ήταν δείγμα πως καθόλου φιλική δεν ήταν η σχέση της Πρόκρης με τον βασιλιά της Κρήτης, και αυτό ο Κέφαλος δεν μπορούσε να το …δεχτεί. Έτσι το «σύμβολο» της απιστίας έγινε αιτία του ξεσπάσματος του Κέφαλου και του φόνου τελικά της Πρόκρης. Ο Άρειος Πάγος βέβαια δεν δεχόταν αυτά τα «κατά λάθος» φονικά και έτσι τιμωρεί τον Κέφαλο ο οποίος όμως καταφέρνει να διαφύγει και αυτός στο εξωτερικό.
Στην ελληνική μυθολογία ο Κέφαλος ήταν γενάρχης του αττικού γένους των Κεφαλιδών. Διάφορες παραδόσεις αναφέρουν ότι ο Κέφαλος ήταν γιος του βασιλιά της Φωκίδας Δηίωνος ή Δηιονέως. Βοηθούμενος από τον Αμφιτρύωνα, έδιωξε τους Τηλεβόες από την Κεφαλληνία, όπου εγκαταστάθηκε με τον λαό του και της έδωσε το όνομά του, που φέρει μέχρι σήμερα.
Ο Κέφαλος αναφέρεται επίσης ως γιος του Πανδίονα ή του Ερμή και της Έρσης, ή απόγονος του Ενδυμίονα. Πολύ γνωστός κατά την αρχαιότητα ήταν ο μύθος της αρπαγής του Κεφάλου: Η Ηώ ερωτεύθηκε τον Κέφαλο και τον κατεδίωξε ώσπου τον έφθασε στη Συρία, τον άρπαξε και τον έκανε δικό της. Από την ένωσή τους γεννήθηκε ο Τιθωνός, κατ' άλλους και ο Φαέθοντας. Σκηνή από τον μύθο σώζεται σε ελληνικό αγγείο της Γέλας του 460 π.Χ. περίπου.
«Κέφαλος και Ηώ», ζωγραφικός πίνακας του Νικολά Πουσέν (περ. 1630)
Ο Κέφαλος μετά τον θάνατο της γυναίκας του, για τον οποίο κατηγορήθηκε και εξορίστηκε από τους Αθηναίους και πήγε στην Θήβα. Αργότερα εξεστράτευσε μαζί με τον Αμφιτρύωνα [πατέρας του Ηρακλή, βρισκόμενος και αυτός σε εξορία στην Θήβα για την δολοφονία του Ηλεκτρύωνα, θείου του, βασιλιά της Μυκήνης και γιο του Πρωτέα], εναντίον των Ταφίων [ή Τηλεβόων], κοντά στην Κεφαλλονιά, και το νησί πήρε από αυτόν το όνομά του. Μαζί είχε και τον γιο του Αρκίσιο, που είχε αποκτήσει από την Πρόκριδα. Εκεί εγκαταστάθηκε και παντρεύτηκε την Κλυμένη, κόρη του Μινύα.
Μετά από οκτάχρονη απουσία, ο Κέφαλος επέστρεψε στην πατρίδα του, εμφανίσθηκε στη σύζυγό του Πρόκριδα ως ξένος και την έπεισε με πλούσια δώρα να τον παντρευτεί! Στη συνέχεια της απεκάλυψε την πραγματική του ταυτότητα και, ύστερα από μικροεπεισόδια οι δύο σύζυγοι συμφιλιώθηκαν. Ωστόσο, αυτή η δοκιμασία έγινε αφορμή άλλων δεινών. Η Πρόκρις, βλέποντας τον άνδρα της να φεύγει πολύ συχνά στο κυνήγι, τον υποψιάσθηκε και τον ακολούθησε κρυφά μια μέρα. Κάποιος δούλος της είχε πει πως στις κυνηγετικές του εξορμήσεις φωνάζει τη λέξη «Νεφέλη». Πραγματικά, ο Κέφαλος επικαλέσθηκε τη νεφέλη αλλά εννοούσε το σύννεφο ή τον δροσερό άνεμο που θα τον ανακούφιζε από τη ζέστη. Σε μια στιγμή, ο Κέφαλος αντιλήφθηκε κίνηση στο φύλλωμα ενός θάμνου. Νομίζοντας ότι πίσω του κρυβόταν θήραμα, έριξε το ακόντιό του, αλλά εκεί κρυβόταν η Πρόκρις, οπότε τη σκότωσε χωρίς να το θέλει, και μάλιστα όντας πιστός σύζυγος.
Σύμφωνα με το κυκλικό έπος «Επίγονοι», ύστερα από τον φόνο της γυναίκας του ο Κέφαλος εξαγνίσθηκε από τους Θηβαίους. Μετά την κάθαρσή του, για να τους ευχαριστήσει τους παραχώρησε τον σκύλο του για να καταδιώξει την αλεπού του Τευμησσού που κατέστρεφε τη χώρα τους.
Κατά μία εκδοχή, ο Κέφαλος δικάσθηκε από τον Άρειο Πάγο και καταδικάσθηκε σε εξορία από την Αττική. Τότε ακολούθησε τον Αμφιτρύωνα. Αφού επεκράτησε στην Κεφαλληνία, ο Κέφαλος ρώτησε τοΜαντείο των Δελφών πώς θα αποκτούσε γιους. Η απάντηση του μαντείου ήταν ότι θα έπρεπε να ενωθεί με το πρώτο θηλυκό πλάσμα που θα συναντούσε στον δρόμο του. Ο Κέφαλος συνάντησε μια θηλυκή αρκούδα και, αφού ενώθηκε μαζί της, το θηρίο μεταμορφώθηκε σε όμορφη γυναίκα, τη Λυσίππη, και ο Κέφαλος μπόρεσε να την νυμφευθεί. Από τον γάμο τους γεννήθηκε ο Αρκείσιος, πατέρας του Λαέρτη και παππούς του Οδυσσέα.
ΑΝΑΦΟΡΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΔΑΙΔΑΛΟ
Ο Δαίδαλος είχε εργαστήρι στην Αθήνα και ήταν ο πιο ξακουστός τεχνίτης της πόλης. Μάλιστα λέγαν πως ήταν τέτοια η τέχνη του που τα αγάλματά του έμοιαζαν με αληθινά και ήταν έτοιμα να κινηθούν. Εξ αυτού μυθολογείται το εξής περιστατικό : όταν ο Ηρακλής επισκέφθηκε την Αθήνα (άλλοι τοποθετούν το γεγονός στη Κόρινθο, τότε που συνάντησε τον Θησέα παιδί), πέρασε ένα βράδυ από το εργαστήρι του Δαίδαλου. Έξω από αυτό υπήρχε ένα άγαλμά του που παρίστανε τον Ηρακλή σε θέση μάχης. Ο ίδιος νόμιζε, λόγω σκότους, πως κάποιος το απειλούσε και έτσι με το περίφημο ρόπαλό του το κατέστρεψε. Όταν είδε την ζημιά που προκάλεσε στεναχωρήθηκε και ζήτησε τη συγνώμη του. Επιπλέον έλεγαν πως καταγόταν από τον Ήφαιστο, απ' όπου και όφειλε την τρομερή επιδεξιότητά του. Ο Δαίδαλος ήταν ο πρώτος που έδωσε ελεύθερη κίνηση στα μέλη του αγάλματος, απελευθερώνοντας έτσι τα χέρια από το σώμα και ξεχωρίζοντας τα πόδια μεταξύ τους. Επιπλέον έδωσε περισσότερη εκφραστικότητα στο πρόσωπο προσθέτοντας τα χαρακτηριστικά του ματιού (βολβός, κόρη, ίριδα).
Η ΚΡΗΤΗ ΚΑΙ Ο ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΣ
Εκεί χρησιμοποίησε την ιδιοφυία του για την κατασκευή σύνθετων έργων όπως για παράδειγμα το περίφημο ανάγλυφο προς τιμή της Αριάδνης, το οποίο αναπαριστά τον χορό της Αριάδνης που περιγράφεται από τον Όμηρο. Κατασκεύασε ξύλινο ομοίωμα αγελάδας (την περίφημη "Δάμαλις"), με το οποίο η Πασιφάη, γυναίκα του Μίνωα, ενώθηκε με τον λευκό ταύρο, που δώρισε ο Ποσειδώνας στον βασιλιά της Κρήτης.Στη διάρκεια της παραμονής του στο νησί, ο Δαίδαλος και ενώ βρισκόταν στην ευμένεια του Μίνωα κατασκεύασε τον Λαβύρινθο μέσα στον οποίο κλείστηκε ο μυθικός Μινώταυρος που φύλαγε μάλλον το θησαυρό του Μίνωα. Στον Λαβύρινθο η κατασκευή ήταν τέτοια, που εύκολα έφτανες στο κέντρο του, δύσκολα όμως έβρισκες την είσοδο/έξοδο του. Ο Μίνωας τόσο εκτίμησε τον Δαίδαλο που δεν του επέτρεπε να φύγει ούτε έξω από το παλάτι.
Στον Δαίδαλο κατέφυγε η ερωτοχτυπημένη Αριάδνη, για να της δώσει μια λύση ώστε να σωθεί ο αγαπημένος της Θησέας. Έτσι της έδωσε τον περίφημο "μίτο της Αριάδνης", με τον οποίο ο Θησέας "χαρτογράφησε" την πορεία του στον Λαβύρινθο και, αφού σκότωσε τον Μινώταυρο, ακολούθησε το ξετυλιγμένο σκοινί και βγήκε έξω. 'Οταν κατάλαβε ο βασιλιάς της Κρήτης την ανάμειξη που είχε ο Δαίδαλος στα γεγονότα με τον Θησέα, εξέφρασε την δυσμένειά του με το να του απαγορεύσει να φύγει και να τον κλείσει στο τελειότερο κατασκεύασμά του, στον Λαβύρινθο. Στην προσπάθειά του να δραπετεύσει από το νησί και χάρη στην ευφυία του επινόησε γι' αυτόν και τον γιό του, τον Ίκαρο, φτερά τα οποία τους βοήθησαν να πετάξουν και ξεφύγουν από τον Μίνωα. Ο Δαίδαλος κατάφερε να φτάσει σώος και αβλαβής στην Καμικό ή την Κύμη της Σικελίας, όπου βασιλιάς ήταν ο Κόκαλος ή Κώκαλος, ενώ ο Ίκαρος παρακούοντας τις εντολές του πατέρα του, πλησίασε τον ήλιο και το κερί που συγκρατούσε τα φτερά του έλιωσε με αποτέλεσμα να πνιγεί στην θάλασσα που ονομάστηκε Ικάριο Πέλαγος και να ταφεί σε ένα νησί που ονομάστηκε Ικαρία.
ΛΙΑ ΒΛΑΧΟΥ, ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ
HELLENICA.DE
