Ελληνικόν Γένος: Επιγραφή Ιδαλίου

Η ορειχάλκινη πλάκα του Ιδαλίου – Πλάκα του Ονάσιλου

Η αρχαία πλάκα Ιδαλίου, που κατασκευάστηκε πριν από 2500 χρόνια και κλάπηκε από την Κύπρο πριν από 160 χρόνια, με αποτέλεσμα από τότε να βρίσκεται στην Εθνική βιβλιοθήκη της Γαλλίας, επιστρέφει στην Κύπρο για λίγες μόνο μέρες.
Η πλάκα αυτή πρέπει να ανεβρέθηκε λίγο πριν το 1850, πέρασε στην κατοχή του γάλλου Δούκα ντε Λουϋν και κληροδοτήθηκε στην Εθνική Βιβλιοθήκη του Παρισιού το 1862.

Η πλάκα που βρέθηκε στο αρχαίο Ιδάλιο χρησιμοποιήθηκε ως βάση για το σχεδιασμό του εμβλήματος της ιστοσελίδας του Κτηματολογίου της Κύπρου. Σύμφωνα με το Ιστορικό της Αρχαίας Πλάκας Ιδαλίου (1ο τέταρτο του 5ου αιώνα π.Χ.) που αναγράφεται στην ιστοσελίδα, η αρχαία πόλη του Ιδαλίου περιθάλπει τους τραυματίες της μετά τη μάχη με τους Μήδους που την πολιορκούσαν.
Μαζί με το βασιλιά και τους κατοίκους της και ο γιατρός Ονάσιλος και τα αδέλφια του, που κλήθηκαν να βοηθήσουν. Όταν τελείωσαν το έργο τους ως αμοιβή, ο βασιλιάς και η πόλη χαρίζουν σ' αυτούς χωράφια και περιβόλια, ένα από τα οποία βρισκόταν κοντά στα κτήματα της ιέρειας Αθηνάς, για να τα καρπούνται και αυτοί
και τα παιδιά τους και να μην πληρώνουν φόρους στα έσοδα από τα γεννήματα των χωραφιών. Ταυτόχρονα, τίθενται προστατευτικοί κανόνες και ρήτρες, σε περίπτωση που οποιοσδήποτε διώξει τον Ονάσιλο, ή τα αδέλφια του, ή τα παιδιά του, από γη που τους δόθηκε.
Αυτά και πολλά άλλα, μαρτυρεί η πλάκα και που ανάγεται σε εκείνη την εποχή. Από το περιεχόμενο του κειμένου που αναγράφεται σε αυτήν, εξάγεται αβίαστα το συμπέρασμα ότι εκείνη την εποχή υπήρχαν:(α) Ατομική ιδιοκτησία
(β) Ιδιοκτησία του Βασιλιά (αντίστοιχο της σημερινής Κρατικής Ιδιοκτησίας)
(γ) Ιδιοκτησία της Πόλης (Κοινοτική Ιδιοκτησία)
(δ) Εκκλησιαστική Ιδιοκτησία
(ε) Κληρονομική διαδοχή
(στ) Φορολογία των εισοδημάτων από τη γη
(η) Προστασία του τίτλου ιδιοκτησίας με εγγυητές το Βασιλιά, την πόλη, και την Ιέρεια προστάτιδα της πόλης Αθηνά, και με ποινικές ρήτρες σε όποιο διώξει από τα χωράφια αυτά, τον Ονάσιλο, τα αδέλφια του ή και τα παιδιά του.

Σημαντικό τεκμήριο που υποδηλώνει την πολιορκία και υποταγή του Ιδαλίου στο Κίτιον το 470 π.χ. περίπου είναι η περίφημη «πλάκα του Ιδαλίου», μια χαραγμένη μπρούντζινη πλάκα σε Κυπρο-συλλαβική γραφή, που βρέθηκε πάνω από τη Δυτική Ακρόπολη.
Κατά την περίοδο της βασιλείας του Στασύκυπρου η πόλη του Ιδαλίου πολιορκήθηκε από τους Κιτιείς (Φοίνικες) με τη βοήθεια των Μήδων (Πέρσες). Λόγω της δύσκολης κατάστασης που βρέθηκε η πόλη, ο βασιλιάς Στασύκυπρος και η πόλη συμφώνησαν με το γιατρό Ονάσιλο γιό του Ονασίκυπρου και τους γιατρούς αδελφούς του να φροντίζουν τους πληγωμένους με χρηματικό αντάλλαγμα ή παραχώρηση κτημάτων.
Η συμφωνία ήταν κατατεθειμένη στο ναό της Αθηνάς αφού ήταν η κύρια θεότητα της πόλης, και υποδεικνύει ότι οι όρκοι και οι συμφωνίες που γίνονταν ενώπιον κάποιας θεότητας ήταν απαραβίαστες.

Πλάκα του Ιδαλίου, Όψη Α.

Πλάκα του Ιδαλίου, Όψη Β.

Μετάφραση του κειμένου της πλάκας:

Όταν την πόλη Ιδάλιον πολιορκούσαν οι Πέρσες κι’ οι Κιτιείς, τη χρονιά του Φιλοκύπρου του γιου του Ονασαγόρα / ο βασιλιάς Στασύκυπρος κι’ οι πολίτες οι Ιδαλιώτες προέτρεπαν τον Ονάσιλον τον γιο του Ονασικύπρου / τον γιατρό και τους αδελφούς του, να θεραπεύουν τους ανθρώπους τους πληγωμένους στη μάχη / χωρίς πληρωμή· κι’ έτσι συμφώνησαν ο βασιλιάς κι’ οι πολίτες με τον Ονάσιλον / και με τους αδελφούς του, αντί της πληρωμής από μέρους των πληγωμένων κι’ αντί φιλοδωρήματος, να δώσουν από το / θησαυροφυλάκιο του βασιλιά κι’ από την πόλη ένα τάλαντο ασημιού· ή να δώσουν, αντί του / ταλάντου αυτού από ασήμι, ο βασιλιάς κι’ οι πολίτες στον Ονάσιλον και στους αδελφούς/ του από τη γη του βασιλιά, που βρίσκεται στην περιοχή του Αλαμπριάτα, τον χώρο / που ‘ναι στο λιβάδι, που συνορεύει με το αμπέλι (;) του Όγκαντος, κι’ όλα τα υπάρχοντα εκεί φυτά / να τον καρπούνται (τον χώρο) με όλα τα πωλήσιμα σ’ όλη τους τη ζωή αφορολόγητα· αν κάποιος βγάλη τον Ονάσιλον ή τους/ αδελφούς του ή τα παιδιά των παιδιών του Ονασικύπρου απ’ αυτόν τον χώρο, / λοιπόν όποιος τους βγάλη, οπωσδήποτε θα πληρώση στον Ονάσιλον και στους αδελφούς του / ή στα παιδιά τους αυτό το ασήμι, ΄να τάλαντο ασημιού. / Και σε μόνον τον Ονάσιλον, χωριστά από τους άλλους αδελφούς του, συμφώνησε ο βασιλιάς / κι’ οι πολίτες να δώσουν, αντί φιλοδωρήματος στην πληρωμή του, 4 / πελέκια ασημιού / και δυο διπλές μνας Ιδαλιώτικες· ή να δώση ο βασιλιάς κ’ οι πολίτες στον Ονάσιλον, αντί αυτού του ασημιού, από τη γη του βασιλιά, που ‘ναι στην πεδιάδα του Μελανία, / τον χώρο που συνορεύει με το αμπέλι(;) του Αμενία, κι’ όλα τα υπάρχοντα εκεί φυτά, / τον χώρο τον συνεχόμενο με τον ποταμό Δρύμιο και με / της ιέρειας της Αθηνάς, και το περιβόλι που ‘ναι στα χωράφια του Σίμιδος, / που το είχε αμπέλι(;) ο Διείθεμις ο Αρμανεύς, το συνεχόμενο με του Πασαγόρα, / του γιου του Ονασαγόρα, κι’ όλα τα υπάρχοντα εκεί φυτά να τα καρπούται με όλα / τα πωλήσιμα σ’ όλη του τη ζωή αφορολόγητα· αν κάποιος τον Ονάσιλον ή τα παιδιά του Ονασίλου / από τη γη αυτή ή από το περιβόλι τούτο τους βγάλη, / λοιπόν όποιος τους βγάλη θα πληρώση στον Ονάσιλον ή στα παιδιά του αυτό το ασήμι, 4 πελέκια από ασήμι / και δυο διπλές μνας Ιδαλιώτικες· κι’ αυτή τη δέλτο, αυτά τα λόγια τα χαραγμένα, / ο βασιλιάς κ’ οι πολίτες κατέθεσαν στη θεά Αθηνά, που ‘ναι στο Ιδάλιο, / με όρκους να μη παραβούν αυτές τες ρήτρες σ’ όλη τους τη ζωή. / Οποιοσδήποτε παραβή αυτές τες ρήτρες είθε να πέση πάνω του η παράβαση σαν ανοσιούργημα· αυτές βέβαια / τις γαίες κι’ αυτά τα περιβόλια θα τα έχουν αιώνια τα παιδιά του Ονασικύπρου και τα παιδιά των παιδιών / τους, αυτά που θα ‘ναι στην περιοχή του Ιδαλίου.